Konkurs

PZM organizuje konkurs „Najlepszy Młody Kierowca” w ramach projektu Międzynarodowej Federacji Samochodowej – FIA Region I International Best Young Driver

Wyprzedzanie na podwójnej ciągłej jest dopuszczalne, a przekroczenie prędkości o 30 km/h w obszarze zabudowanym nie jest niebezpieczne. Takich odpowiedzi udzieliło odpowiednio 46 i 25 proc. młodych kierowców w wieku 18-24 lata w ankiecie przeprowadzonej w 2022 roku na zlecenie Polskiej Izby Ubezpieczeń. Jednocześnie 96 proc. ankietowanych stwierdziło, że ich umiejętności za kierownicą są dobre, a znaczna większość odrzuca w ogóle prawdopodobieństwo uczestniczenia czy spowodowania wypadku drogowego. Tymczasem nie tylko w Polsce, ale również w wielu krajach Unii Europejskiej, młodzi kierowcy nadal stanowią grupę z najwyższym wskaźnikiem liczby wypadków drogowych.

Według danych statystycznych udostępnionych przez policję, kierowcy na polskich drogach spowodowali w 2022 roku blisko 19,5 tys. wypadków – za ponad 3 tysiące zdarzeń (prawie 16 proc.) odpowiadali kierujący w wieku 18-24 lat. I chociaż od kilku lat wyraźnie widać trend spadkowy to niepokoi inna statystyka, a mianowicie liczba wypadków spowodowanych przez młodych kierowców na 10 tys. mieszkańców. W 2022 roku wskaźnik ten wyniósł 12,01, podczas gdy w grupie wiekowej 25-39 osiąga on wartość 7,26 i znacznie maleje w odniesieniu do starszych kierowców.

Jak podaje Polskie Obserwatorium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, młodzi kierowcy ze stażem nie większym niż 24 miesiące powodują statystycznie najwięcej wypadków, a wskaźnik ofiar śmiertelnych jest dwukrotnie większy niż wśród kierowców z grupy wiekowej 25-64 i aż trzykrotnie większy niż grupy 65 plus.

Brawura i brak doświadczenia

Niestety, od lat nie zmieniają się główne przyczyny tego stanu rzeczy. Jak pokazują badania, młodzi kierowcy są skłonni do ryzyka, przeceniają własne możliwości i ulegają wpływom rówieśników, a szybko jazdę traktują jako wyzwanie, przyjemność i sposób na budowanie własnej pozycji w grupie. Jednocześnie – co oczywiste – są najmniej doświadczonymi użytkownikami dróg, mającymi za sobą zaledwie kilkadziesiąt godzin jazdy na kursie i egzaminie.

W związku z tym nie mają możliwości nabycia automatyzmu określonych czynności podczas prowadzenia auta. To z kolei powoduje, że wykrywają zagrożenia na drodze wolniej niż doświadczeni kierowcy, skupiają swoją uwagę na pojeździe a nie na tym co dzieje się wokół nich, a ich reakcje są niepewne. Mają również gorsze umiejętności, jeśli chodzi o kontrolowanie auta w sytuacji awaryjnej, a takie czynniki, jak stres czy rozkojarzenie rozmową z pasażerami dodatkowo zwiększają ryzyko błędu. Nie należy również zapominać o takich grzechach, jak jazda z telefonem komórkowym w ręku, sterowanie systemem audio czy innych czynnościach, które obniżają percepcję kierowcy – chociaż te problemy dotyczą nie tylko młodych kierowców.

Co zmienić?

Psychologowie wskazują, że to, jak młodzi kierowcy zachowują się na drodze, najczęściej wynika z ich systemu wartości i norm. Zatem bardzo ważnym aspektem jest kształtowanie – i to już od najmłodszych lat – właściwej kultury bezpieczeństwa. Oprócz placówek oświatowych i uniwersytetów, ważną rolę mają tu do odegrania również rodzice, organizatorzy kursów nauki jazdy oraz instytucje odpowiedzialne za bezpieczeństwo publiczne — media i całe społeczeństwo.

W tym procesie oczywiście niezbędne jest także poprawianie umiejętności młodych kierowców – zarówno w trakcie kursu na prawo jazdy, jak i w pierwszych miesiącach po otrzymaniu uprawnień – poprzez systemowe rozwiązania organizacyjne, prawne i ekonomiczne. Na przykład amerykańskie badania potwierdziły, że jeżdżący nastolatkowie zachowują się na drodze znacznie racjonalnej pozostając pod zdalną obserwacją rodziców i nabywają umiejętności szybciej, gdy kierują autem w zróżnicowanych warunkach pogodowych i nie poruszają się po znanych trasach. Generalny wniosek jest dość oczywisty: początkujący kierowcy potrzebują czasu i praktyki by zdobyć umiejętności, lepiej oceniać zagrożenia na drodze oraz rozwinąć w sobie nawyki bezpiecznej jazdy. Manewrowanie samochodem czy motocyklem jest stosunkowo łatwe, ale zarządzanie wieloma zadaniami prowadzenia pojazdu w złożonym środowisku jest czymś, czego niełatwo się nauczyć.