21 grudnia 2022

Opłaty za autostrady w Polsce i za granicą. Jak płacić?

darmowe autostrady
darmowe autostrady

Wszystkie autostrady w Polsce będą płatne. Będą, ale na razie nie są, bo ich sieć nie jest jeszcze skończona. Na tych, które już istnieją, obowiązuje jednak kilka systemów płatności. Jakie są zatem opłaty za autostrady?

Sieć autostrad w Polsce docelowo ma liczyć 2100 km. Obecnie to 1700 km w ramach autostrady A1, A2, A4, A6, A8 i A18. Część z dróg najwyższej kategorii, choć trudno w to uwierzyć, powstała jeszcze przed II wojną światową, część cały czas jest w budowie, a część dopiero jest w fazie projektów.

Co ciekawe, część autostrad zarządzana jest przez GDDKiA, a część powstała w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego i trafiła pod zarząd prywatnych koncesjonariuszy. A skoro kilku zarządców, to różne opłaty. I właśnie stąd biorą się różnice w systemie płatności, a także w cenach obowiązujących za przejazd 1 km autostrady.

Autostrada A1

Autostrada A1 (Bursztynowa), jako jedyna łączy północ (Trójmiasto) z południem (granica z Czechami w Gorzyczkach). Finalnie ma liczyć 584 km, a w trakcie realizacji są dwa odcinki: od Katowic do Bielska-Białej i w okolicach Piotrkowa Trybunalskiego.

Autostrada A2

Autostrada A2 (Wolności), łączy zachód (przejście w Świecku) ze wschodem (granica w Kukurykach). Projektowana długość ma wynieść 620,6 km, z czego obecnie w eksploatacji jest 487,5 km. Ze Świecka do Warszawy dojedziemy bez problemów, jednak im dalej na wschód tym autostrady A2 mniej. W trakcie realizacji jest odcinek pomiędzy Kałuszynem i Siedlcami. Na wydanie decyzji czekają cztery odcinki od Siedlec do Białej Podlaskiej, a w trakcie projektowania jest ostatni 32-kilometrowy odcinek kończący się w Kukurykach.

Autostrada A4

Autostrada A4 ma 667 km i jako jedna z niewielu w kraju jest dokończona i całkowicie przejezdna, choć na wielu odcinkach remontowana. Łączy również wschód z zachodem, jednak przebiega na południu kraju od Zgorzelca przez Wrocław, Katowice, Kraków, Rzeszów aż do Korczowej.

Autostrada A6

Autostrada A6 to jedna z najstarszych autostrad w Polsce. Powstała przed II wojną światową i łączyła Berlin ze Szczecinem. Dzisiaj liczy tylko 28,8 km i nie ma już na niej betonowych płyt.

Program budowy dróg krajowych i autostrad

Program budowy dróg krajowych i autostrad

Autostrada A8

Autostrada A8 jest najkrótszą autostradą w Polsce. Liczy 22,7 km i większość kierowców nawet nie wie, gdzie się znajduje. To tak naprawdę autostradowa obwodnica Wrocławia, która powstała z okazji lub na potrzeby mistrzostw Europy w Piłce nożnej w 2012 r.

Autostrada A18

Autostrada A18 również pamięta czasy sprzed II wojny światowej. Dziś biegnie ona od przejścia granicznego w Olszynie do węzła Krzyżowa i liczy 76,8 km.

Autostrada A50

Autostrada A50, choć wpisana do programu sieci budowy dróg to na razie plany. Ma liczyć 100 km i stanowić de facto obwodnicę aglomeracji warszawskiej. Choć pomysł obwodnicy oddalonej od centrum stolicy jest dobry i potrzebny, tak planowany przebieg nowej autostrady za każdym razem spotyka się ze sprzeciwem mieszkańców terenów, na których droga ma się znajdować. Droga ma powstać do 2035 roku.

Jakie są odcinki płatne w Polsce?

Z mozołem, ale jednak autostrady w Polsce zaczynają przypominać drogi, którymi można przejechać z jednego krańca kraju na drugi. Brakujące odcinki domykają całą sieć, choć nadal zdarzają się w niej dziury. Co innego system poboru opłat. Ten jest zróżnicowany jak nigdzie w Europie. Wynika to z faktu, że na wielu autostradach mamy do czynienia z innymi zarządcami. Ci zewnętrzni to tzw. koncesjonariusze i mają swoje systemy płatności. GDDKiA z kolei ma swój system, który nie obowiązuje na odcinkach „prywatnych”. Jak się w tym połapać?

Autostrady należące do koncesjonariuszy:

Odcinki zarządzane przez GDDKiA:

Pozostałe autostrady należą i są zarządzane przez GDDKiA, co ciekawe nie wszystkie są płatne dla wszystkich kategorii pojazdów. Np. Odcinek A2 Warszawa Stryków dla samochodów osobowych jest bezpłatny.

Płatne są z kolei:

  • A2 Konin-Stryków
  • A4 Wrocław (węzeł Bielany Wrocławskie) – Sośnica (węzeł Sośnica)

Od czego zależy cena za przejazd autostradą?

Opłata za przejazd autostradą zależy od kategorii pojazdu, która to z kolei zależna jest od masy auta i liczby osi. Ale nie wszędzie, bo prywatni koncesjonariusze mogą kształtować kategorie indywidualnie. Właśnie dlatego np. na jednej autostradzie motocykl traktowany jest jak samochód osobowy, na innej niż jego połowa, a na jeszcze innej zwolniony jest z opłaty.

Ostateczna ceny za przejazd wynika z liczby kilometrów przejechanego odcinka. Stawki ustala Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej jednak dotyczą one nie każdej autostrady. Odcinki koncesyjne znowu rządzą się własnymi prawami, a tak naprawdę o stawkach decyduje koncesjonariusz i to on według własnego widzimisię ustala stawkę za przejazd. Zazwyczaj każda podwyżka tłumaczona jest inwestycjami i koniecznością remontów. Co ciekawe, wszystko dzieje się zgodnie z prawem w ramach umowy z Państwem, która jest jednak utajniona. GDDKiA może się jedynie z podwyżkami nie zgodzić, ale nie ma instrumentów, by je zatrzymać.

Cennik autostrad – opłaty za autostrady w Polsce

Ceny za przejazd polskimi autostradami należą do jednych z najwyższych w Europie i to, mimo że nie w ich ciągu nie ma skomplikowanych wiaduktów, tuneli a trasy nie biegną w trudnym terenie. Jest płasko i prosto.

Autostrada A1

a1 tabela opłat

Autostrada A4

A4

Kategoria pojazduOpis kategorii pojazduStawka dla płatności gotówką lub kartąStawka dla płatności automatycznych: A4Go, videotolling
1motocykle6 zł
1pojazdy samochodowe o dwóch osiach13 zł10 zł
2pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których co najmniej jedna wyposażona jest w koło bliźniacze, i pojazdy samochodowe o dwóch osiach z przyczepami24 zł24 zł
3pojazdy samochodowe o trzech osiach i pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których co najmniej jedna wyposażona jest w koło bliźniacze z przyczepami24 zł24 zł
4pojazdy samochodowe o więcej niż trzech osiach, pojazdy samochodowe o trzech osiach z przyczepami, i pojazdy samochodowe o więcej niż trzech osiach z przyczepami40 zł40 zł
5pojazdy nie mieszczące się w kategoriach od 1 do 4, i pojazdy, których wymiary, nacisk na oś lub ciężar przekraczają normy określone w przepisach o ruchu drogowym40 zł40 zł

Autostrada A2

A2 tabela opłat

Tabele przedstawiają cennik dla kat. 1, motocykle, samochody osobowe, dostawcze do 3,5 t (dwie osie).

Sposoby płatności za przejazd autostradą

Prywatni koncesjonariusze na zarządzanych przez siebie autostradach przez lata wprowadzili swoje systemu płatności. Swój sposób ma także GDDKiA, która wprowadziła system e-toll. Jednego systemu nie ma i nie będzie, bo zarządcy nie potrafią się w tej sprawie porozumieć. Właśnie dlatego systemów płatności w Polsce jest wiele.

Systemy płatności za autostrady obowiązujące w Polsce:

  • system biletowy: na wjeździe pobieramy bilet, na wjeździe dokonujemy płatności,
  • system bramkowy, przy przejeździe przez bramkę płacimy ustaloną kwotę za dany odcinek,
  • system e-toll, elektroniczny system poboru opłat obowiązujący na odcinkach GDDKiA,
  • system videotollingu, czyli elektroniczne sczytywanie tablic rejestracyjnych na bramkach wjazdowych i wyjazdowych.

Brak opłaty = mandaty

Do niedawna wjazd w zasadzie nie ma możliwości wjazdy na koncesjonowane odcinki autostrady bez uiszczenia opłaty. Konieczny jest przejazd przez bramki, a wszystkie zjazdy techniczne są pozamykane. Jedynie odcinki z elektronicznym poborem opłat mają wolny wjazd. Jak wynika z informacji zarządcy A1 AmberOne, w razie braku ważnego biletu, kierowca jest zobowiązany do uiszczenia maksymalnej stawki za przejazd, zgodnie z obowiązującą tabelą opłat.

Co innego na odcinkach zarządzanych przez GDDKiA, na których obowiązuje system e-toll. Tutaj na bramkach nie ma szlabanów, system skanuje jedynie tablice rejestracyjne na wjeździe i wyjeździe. W razie nieuiszczenia opłaty, mandat może wynieść nawet 500 zł za każdy przejazd. Do wystawiania mandatów uprawnione są radiowozy Inspekcji Transportu Drogowego uzbrojone w zestawy najnowocześniejszych kamer do odczytywania tablic rejestracyjnych.

E-TOLL – nowy system poboru opłat

Od października 2021 na odcinkach zarządzanych przez GDDKiA zaczął obowiązywać elektroniczny system opłat. Sposoby płatności jest kilka:

  • zakup tradycyjnego biletu na stacji benzynowej Orlen (tylko te stacje sprzedają bilety),
  • elektroniczna opłata za pośrednictwem aplikacji e-toll na zasadzie geotrackingu,
  • zakup biletu w aplikacji e-bilet,
  • płatność aplikacjami operatorów zewnętrznych np. autopay.

Aplikacja

W praktyce, aby zapłacić za przejazd, trzeba zainstalować w telefonie aplikację, zarejestrować się a dokładniej mówiąc zarejestrować auto w systemie, wpłacić pieniądze na konto w formie przedpłaty i można ruszać w drogę. Jeśli tego nie zrobimy albo z jakichś powodów system nie zadziała, dostaniemy mandat w wysokości 500 zł.

E-bilet

Jest też bardziej analogowy sposób na płatności za autostrady. Zakup biletu na stacji benzynowej, a dokładnie e-biletu. Ten wiąże się jednak z postojem na stacji. Jak tłumaczy nam wydział prasowy ministerstwa finansów i krajowej administracji skarbowej od grudnia będą możliwe dwie formy płatności: za pomocą urządzenia GPS (m.in. OBU – z ang. „on board unit”, jednostka pokładowa lub aplikacji e-toll) lub manualnie, poprzez zakup biletu autostradowego – e-biletu przez aplikacje partnerów lub na stacji paliw.

E-bilet można kupić także na stronie etoll.gov.pl. Zaplanowano, że od 1 grudnia szlabany zostaną podniesione i nie będzie obsługi manualnej, inkasenckiej na placach poboru opłat, a zatem nie będzie możliwości płatności manualnej.

System obowiązuje na odcinkach autostrady:

  • A2 Konin – Stryków,
  • A4 Wrocław – Sośnica.

Koszty przejazdu przez autostradę w wybranych krajach

Nie ma wątpliwości, że polskie autostrady należą do jednych z najdroższych w Europie. Dla przykładu całoroczna Austriacka e-winieta kosztuje ok. 500 zł, czyli tyle ile dwa przejazdy z Warszawy do Świecka i z powrotem. Opłata na 10 dni (najpopularniejsza w przypadku wyjazdów na ferie lub wakacje to tylko 200 zł. Tańsza jest całoroczna winieta na autostrady w Czechach. Jej koszt to 310 zł.

Przykładowe ceny opłat całorocznych dla samochodów osobowych:

  • Austria – 500 zł
  • Słowenia – 540 zł
  • Słowacja – 290 zł
  • Czechy – 310 zł
  • Szwajcaria – 223 zł
  • Węgry – 883 zł
  • Rumunia – 154 zł
  • Bułgaria – 300 zł

Nie wszędzie jednak funkcjonuje system winiet. We Francji, Włoszech, w Hiszpanii czy w Norwegii można płacić za autostrady na bramkach, a koszt przejazdu jest uzależniony od przejechanego odcinka. Dodatkowo są tam płatne niektóre tunele, wiadukty czy mosty.

Unia Europejska pracuje jednak, by ma terenie wspólnoty ujednolicić system płatności, co z pewnością sprawi, że jazda autem stanie się przyjemniejsza. Nie koniecznie tańsza.